W ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości, a tym samym utworzenia Policji Państwowej, ogłoszono konkurs na opowiadanie kryminalne traktujące o działalności tej formacji. Nagrodzone i wyróżnione w nim teksty, oraz te stworzone przez pisarzy zasiadających w jury, składają się na antologię pod tytułem „Stulecie kryminału”. Opublikowanie tej pozycji to efekt wspólnego przedsięwzięcia Biura Programu „Niepodległa”, Polskiej Policji oraz wydawnictwa Czwarta Strona Kryminału.
Zbiór otwierają cztery opowiadania profesjonalnych autorów: Ryszarda Ćwirleja, Wojciecha Chmielarza, Roberta Małeckiego i Anny Bińkowskiej. Prace konkursowe usystematyzowano wedle kryterium czasu akcji. Podzielono je na grupy: kryminał sto lat temu, kryminał współczesny oraz ten za sto lat.
Spoiwem wszystkich opowiadań jest zagadnienie pracy policji, technik kryminalistycznych, a także ukazanie ewolucji służby na przestrzeni lat. O wyrąbywaniu dostępu do niej dla kobiet przez Stanisławę Paleolog, zwaną polską Joanną d`Arc, piszą Anna Bińkowska oraz Marcel Woźniak. Z kolei o tym jak w Wielkopolsce wdrażano nowatorski sposób zbierania śladów opisuje w zwięzłym i ciekawym opowiadaniu pt. „Świnia, czerwona chusteczka i daktyloskopia” Ryszard Ćwirlej.
Futurystyczne opowiadanie Wojciecha Chmielarza to wizja policji przyszłości, a oprócz tego powszechna inwigilacja oraz zupełnie odmienny model praw i swobód jednostki. Główny bohater jest tu zaskakująco podobny do znanego w Polsce negacjonisty klimatycznego i publicysty. To też wyobrażenie świata po zagładzie klimatycznej, z podatkiem węglowym, rajami węglowymi i reglamentowaną wodą w kranach.
Woda ważną rolę odgrywa także w opowiadaniu Roberta Małeckiego. Jako były pracownik wodociągów autor wykorzystuje w tekście swoją fachową wiedzę: na przykład o tym, że stan zużycia liczników odczytuje się zdalnie, drogą radiową. I tego technicznego motywu pisarz używa w budowaniu intrygi kryminalnej.
Z kolei bohater Sebastiana Imielskiego szuka zaginionej kobiety w Sopocie, zaś Stefan Weisbrodt rozwiązuje zagadkę śmierci szkicowniczki wykonującej portrety pamięciowe.
Moją uwagę przykuły zwłaszcza opowiadania futurystyczne, których autorzy wykazali się dużą przenikliwością i wyobraźnią. Ich lektura przywoływała kadry z kolejnych odcinków serialu „Czarne lustro”. Na przykład Łukasz Szuster kreśli ponurą perspektywę genetycznego modyfikowania ludzi. Zwalczaniem tego procederu zajmują się mundurowi, którym zmienia się DNA, by byli sprawniejsi, wydajniejsi i bardziej odporni na urazy.
O formacji przyszłości zwanej Nową Policją pisze Rafał Pawlak. Autor wyposaża mundurowych w szerokie uprawnienia w zakresie kontroli aktywności obywateli w sieci. W jego wizji poddani praniu mózgów ludzie chowają się w srebrnych kopułach. Garstkę niepodporządkowanych renegatów żyjących poza nimi ścigają drony z napędem jonowym.
Antologia ta daje – w sposób rozrywkowy i interesujący dla każdego czytelnika – przekrojowy obraz historii Polskiej Policji. Jak widać, od przepisywanej ręcznie przez posterunkowego Bielawskiego w 1922 roku instrukcji zbierania odcisków linii papilarnych (Ćwirlej), przez geolokalizację (Małecki), użycie dronów (Chmielarz), aż do laserowych kałasznikowów i fluorografenowych mundurów (Szuster) formacja ta przebyła (i przejdzie) długą drogę.
„Stulecie kryminału” to tom – mimo wspólnego mianownika - różnorodny tematycznie, ciekawy pod względem wymyślanych przez autorów rozwiązań zagadek kryminalnych, kreślenia niejednorodnych sylwetek policyjnych postaci oraz dobieranych różnorakich struktur fabularnych.
Warto nadmienić, że zysk ze sprzedaży książki zostanie przekazany Fundacji Pomocy Wdowom i Sierotom Po Poległych Policjantach.
„Stulecie kryminału”
Antologia opowiadań kryminalnych
Autorzy: Robert Małecki, Wojciech Chmielarz, Ryszard Ćwirlej, Anna Bińkowska, Ewa Spławska, Marcel Woźniak, Grzegorz Skorupski, Margota Kott, Joanna Jędrusik, Sebastian Imielski, Katarzyna Skręt, Magdalena Lewandowska-Rosa, Stefan Weisbrodt, Joanna Kłosińska, Łukasz Szuster, Rafał Pawlak, Maciej Koncman, Rafał Lewandowski.
Czwarta Strona Kryminału
Poznań, 2020
400 s.
